Yaqin oila munosabatlaridagi o'zbeklar

O'zbeklarda uch avlod birga yashash odatiy holat

O'zbeklar katta oilaga ega. Ko'pincha bobolar, buvilar, ota-onalar va bolalar birga yashaydi. Bu katta uyga ega bo'lganlar uchun ham, kichik uyga ega bo'lganlar uchun ham xuddi shunday. Ko'pgina o'zbeklar yangi uy sotib olish yoki uylarini ta'mirlash uchun chet elga borib pul topishni xohlashadi. Ko'pincha o'zbeklar hovli (hovli uyi)da yashaydi va bu uy ikki qismga bo'linadi, o'rtada esa bog' bo'ladi. Bir uyda bobolar va ota-onalar, boshqa uyda esa to'ng'ich o'g'il va uning oilasi yashaydi. Yoz kechalari hamma hovlida yig'ilib, suhbatlashib birgalikda ovqatlanadi.

Keksayib qolgan ota-onani qariyalar uyiga joylashtirmaydigan o'zbeklar

Yaponiyada ko'plab keksa odamlar “qariyalar uyi”da yashayotgan bo'lsalarda, O'zbekistonda keksayib qolgan ota-onalarni qariyalar uyiga joylashtirish madaniyati keng tarqalmagan. Ish yoki boshqa sabablarga qaramay, ko'plab o'zbeklar ota-onalarining g'amxo'rligini o'z zimmasiga olishlari kerak deb hisoblaydi. Bu madaniyat konstitutsiyaga ham ta'sir ko'rsatadi. Masalan, konstitutsiyaning 80-moddasida, “Voyaga yetgan mehnatga layoqatli farzandlar ota-onalari haqida g'amxo'rlik majburdirlar.” deb belgilangan. Oila Kodeksining 109-moddasi 2-qismiga ko'ra, “ota-onalar davlat yoki nodavlat muassasalari qaramog'ida ekanligi, voyaga yetgan mehnatga layoqatli farzandlarning ota-onalariga g'amxo'rlik va moddiy yordam ko'rsatish majburiyatidan ozod qilinmaydi.”

O‘zbekistonda "Saxovat" va "Muruvvat" deb nomlangan davlat muassasalari mavjud. 2021-yilda bu muassasalar soni 34 tani tashkil etgan bo'lib, ularning umumiy sig‘imi 9700 kishidan iborat bo‘lsa-da, amalda 8840 kishi yashab kelgan. Urush faxriylari va mehnat faxriylari uchun mo‘ljallangan respublika muassasalari hamda xususiy muassasalar ham mavjud bo‘lib, ulardan biri koreyslar uchun mo‘ljallangan.

Oila uchun ta'til olishadi

O'z yashaydigan shahriga aka-uka, opa-singillari yoki amakilari va xolalari tashrif buyurganida, yaponlar ish yoki maktabni tashlab ketishadimi? Ko'pgina o'zbeklar bu holatda ta'til olishadi. Masalan, qishloqda yashaydigan qarindoshlar Toshkentga kelganida, o'zbeklar ish yoki maktabdan dam olishib, qarindoshlari bilan uchrashishadi va Toshkentni ko'rsatishadi.

Shunigdek, akasi yoki opasi farzandli bo'lganda, yaponlar nima qilishadi? Bu holatda ham ko'plab o'zbeklar ta'til olib, yangi tug'ilgan chaqaloqni ko'rishga borishadi. Agar darhol bora olmasalar, bir necha kun ichida albatta borishadi.

Ota-onadan uzoqda bo'lganida har kuni telefon qilishadi

Agar turli mamlakatlarda yoki shaharlarda ish yoki o'qish uchun ota-onalaridan uzoqda yashashsa, ko'plab o'zbeklar deyarli har kuni ota-onalari bilan telefon yoki ijtimoiy tarmoqlar orqali aloqa qilishadi va bir-birlarining salomatligini tekshirishadi, har kuni nima qilayotganlarini bilishadi. 10 daqiqa gaplashadiganlar ham, bir soat gaplashadiganlar ham bor. Agar bir kun gaplashmagan bo'lsa, ota-onalari “Nega kecha telefon qilmading?” deb so'rashadi va xavotir olishadi. Agar ota-onalaridan aloqa bo'lmasa, bolalari “Meni unutib qo'ydingizmi?” deb hazillashishadi. Ya'ni, har kuni gaplashish ko'plab oilalar uchun odatiy holat.

Ota-onalarining ko'rsatmalariga rioya qilishadi

O'zbeklar ota-onalarini hurmat qilishadi va ko'rsatmalariga rioya qilishadi. Masalan, chet elda o'qiyotgan yigit o'sha mamlakatda ishlashni xohlasa ham, onasi “Uyda erkak yo'qligi uchun, qaytib kelib men va singilingga qara.” desa, ko'plab o'g'illar qaytib kelishadi. Yoki “Endi uylanish vaqti keldi, qaytib kel.” deyishsa ham, vaqtincha qaytib kelishadi va uylanishadi, keyin yana ishlash uchun o'sha mamlakatga qaytishadi.